Bu yıl küresel ekonomik belirsizlikler, siyasi gerginlikler ve liderlik çekişmeleri ortasında büyük gelişmeler yaşandı. Savaşlar, seçimler ve politik çalkantılar 2024 yılında öne çıkan olaylardan oldu.
Dünya nüfusunun yarısına yakını sandık başına giderken, ABD’de yeniden Trump döneminin kapısı açıldı.
2024’te Orta Doğu’da ve Ukrayna’daki çatışmalar hız kesmeden devam ederken, Güney Kore’de sıkıyönetim krizi yaşandı.
7 Ekim 2023’te başlayan Hamas ile İsrail arasındaki savaş, çözüm belirtisi olmaksızın Orta Doğu’yu etkilemeye etmeye devam etti.
Türkiye’nin yanı başında da Suriye rejiminin çöküşü manşetlere çıktı. 61 yıllık rejim Beşar Esad’ın ülkeyi terk etmesiyle sonuçlanan 12 günlük süre içinde çöktü.
Seçim yılı
2024 yılı, Amerika Birleşik Devletleri’nden Rusya’ya kadar 30’dan fazla ülkenin seçim düzenlediği önemli bir seçim yılı oldu.
Güney Asya, Pakistan ve Hindistan’da seçimler düzenlendi. Pakistan’da Şahbaz Şerif Başbakanlık görevini korurken, Hindistan’da Narendra Modi zafere ulaştı.
Rusya’da özellikle dikkat çekici bir olay, Başkan Vladimir Putin’in 24 yıllık iktidarını altı yıllık bir dönem daha güvence altına alarak uzattığı Mart 2024’te gerçekleşti.
Seçim yılı, Donald Trump’ın siyasi bir dönüş yaptığı ABD’de bir finalle sona erdi. 5 Kasım’da Amerikalı seçmenler Trump’a önemli bir zafer kazandırdı.
Avrupa’da parlamento seçimlerinde ise aşırı sağın yükselişi teması öne çıktı. Fransa’da Cumhurbaşkanı Macron parlamento seçimlerinden sonra seçim kumarı oynarken, seçimlerden sonra göreve gelen hükümetin ömrü yaklaşık üç ay ile tarihin en kısa hükümet dönemi oldu.
Almanya’da da mevcut başbakan Scholz’un düşen popülaritesi sonrasında güven oylamasından yeterli sonucu alamamasıyla ülkede erken seçim kararı alındı.
Orta Doğu’da jeopolitik tansiyon düşmedi
Gazze ve Lübnan’a yönelik saldırılarının ardından İsrail, Suriye’ye bir dizi hava saldırısı düzenleyerek bölgedeki gerginliği daha da tırmandırdı.
Bu saldırılar, Suriye hükümet güçleri ile isyancı gruplar arasındaki yoğun çatışmaların ortasında gerçekleşti. Kasım 2024’te, çatışmalarda 300’den fazla kişinin öldüğü bildirildi ve her iki tarafta da kayıplar arttı.
Suriye’nin ikinci büyük şehri olan Halep’teki durum, isyancı güçlerin şehri ele geçirmesiyle daha da kötüleşti.
Suriye’de 61 yıllık rejim çöktü
Suriye’de 1963’de iktidara gelen Baas Partisinin 61 yıllık iktidarı, başkent Şam’ın rejimin kontrolünden çıkmasıyla çöktü.
Suriye’nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım’da Esad rejimi güçleriyle rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışma başladı.
30 Kasım’da Halep’in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan rejim karşıtı gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağladı.
Şam’ın güneybatısında Esad rejimi güçlerine karşı ilerleyen gruplar 7 Aralık’ta başkentin güney banliyölerine girdi. Rejim güçleri de Şam’da Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve uluslararası havalimanından çekildi.
Rejim karşıtı silahlı grupların başkente hakim olmaya başlamasıyla Esad rejimi 8 Aralık sabahı kısa sürede başkentin tüm kontrolünü kaybetti.
Rusya-Ukrayna savaşı hız kesmedi
Ukrayna’daki savaş üçüncü yılına girerken kayıplar artmaya devam etti.
Amerikan medyası, 2024 sonu itibarıyla yaklaşık 57 bin Ukraynalı askerin öldürüldüğünü bildirirken, çeşitli Batı kaynaklarından gelen tahminler, Rus tarafındaki ölüm sayısının önemli ölçüde daha yüksek olduğunu gösteriyor. BBC’nin Eylül 2024 tarihli raporuna göre, devam eden çatışmada 70 bin Rus askeri öldürüldü.
AB Komisyonu verilerine göre 24 Şubat 2022’de başlayan savaşta AB Ukrayna’ya 88 milyar euronun üzerinde finansal, insani ve askeri destek sağladı.
Rusya’ya karşı toplam 14 yaptırım paketi kabul eden AB, savaştan kaçan 4,2 milyon kadar Ukraynalıya oturum, eğitim, sağlık ve çalışma alanlarında hizmet sağlamaya devam ediyor.
Güney Kore’de sıkıyönetim krizi
Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol, 3 Aralık gecesi televizyonda yaptığı konuşmada, “muhalefetin devlet karşıtı aktivitelere karıştığı” gerekçesiyle sıkıyönetim ilan etti ancak parlamentonun, yaptığı oylamada kararı kaldırması ve ardından bunun Bakanlar Kurulunda onaylanmasıyla geri adım attı.
Ulusal Mecliste yapılan acil oturumda sıkıyönetim kararının kaldırılmasına ilişkin verilen önerge, 190 milletvekilinin oyuyla kabul edildi. Ulusal Meclis Başkanlığı Ofisi, sıkıyönetimin, yapılan oylamanın ardından “hükümsüz” hale geldiğini açıkladı. Bunun üzerine Bakanlar Kurulunu toplayan Yoon, kabinenin onayının ardından sıkıyönetimi sona erdirdiğini duyurmuştu.
Ana muhalefetteki Demokrat Parti ve 5 küçük muhalefet partisinin, sıkıyönetim ilanının anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle Yoon’un azli için meclise sunduğu önerge, 7 Aralık’ta yapılan oylamada nitelikli çoğunluğa ulaşılamadığı için reddedildi.
Muhalefet partilerinin aynı gerekçeyle sunduğu ikinci önerge, 14 Aralık’taki oylamada bu kez nitelikli çoğunluk sağlanarak kabul edildi. Meclis tarafından azli istenen Yoon, Anayasa Mahkemesinin hakkında vereceği karara dek görevden geçici uzaklaştırıldı, yerine Başbakan Han Duck-soo vekâleten getirildi.
İklim değişikliğinin etkileri
2024 yılı, dünyanın hemen her köşesini etkileyen aşırı hava olaylarıyla büyük ölçekli iklim değişikliklerine tanık oldu.
Sıcak hava dalgaları, seller, beklenmedik yağmurlar ve kasırgalar büyük tahribata yol açarak yaygın yıkıma ve can kaybına neden oldu.
Japonya, Tayland, Fransa ve ABD gibi ülkeler, güçlü kasırgalar ve fırtınalar nedeniyle binlerce can kaybıyla en çok etkilenenler arasındaydı. 2024, ayrıca tarihin en sıcak yılı olarak kaydedildi ve küresel sıcaklıkların sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerindeki kritik eşiği ilk kez aştığı yıl oldu.
