Foreks – 2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı yayımlandı.
Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan “2025 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programının Onaylanması Hakkında Karar” Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlandı.
Programa göre, sürdürülebilir ve dengeli bir büyüme kompozisyonunun tesisini önceliklendiren yaklaşımın devamıyla 2025 yılında Türkiye ekonomisinin yüzde 4,0 oranında talep yönlü enflasyonist baskı oluşturmayacak bir kompozsiyonda büyümesi öngörülüyor. Ekonominin istikrarlı ve sağlıklı yapısı korunarak güçlü, kapsayıcı ve istihdamı destekleyen büyümenin sağlanması amacıyla makroekonomik dengeleri gözeten uygulamalara devam edilerek para, maliye ve gelirler politikalarının tam koordinasyon içerisinde yürütülmesi hedefleniyor.
Programda şöyle devam edildi:
“Ayrıca, kamu yatırımlarının verimli sektörlerde yoğunlaştırılması, sanayi ve hizmetler sektöründe katma değeri yüksek üretimin teşvik edilmesi, enerji bağımlılığını azaltacak politikalar ve yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesi öncelikli hedefler arasında bulunmaktadır. Dijital dönüşüm ve yeşil ekonomi alanındaki gelişmeleri dikkate alarak bu alanlardaki yatırımların artırılmasıyla küresel rekabet gücünün yükseltilmesi ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması hedeflenmektedir.
İç ve dış talebin dengelendiği büyüme kompozisyonunun devamıyla istihdamın ve özel kesim yatırımlarının artırılması önceliklendirilmektedir. Bu gelişmelerle birlikte, 2025 yılında sanayi sektörünün ekonomik büyümeye önemli katkı vermesi sağlanacaktır. Ayrıca, iktisadi ve sosyal faaliyetlerin canlılığını sürdürmesi ve turizm sektörünün katkısıyla hizmetler sektörü GSYH büyümesini desteklemeye devam edecektir. Bu dönemde tarım sektörünün de GSYH büyümesine uzun dönem ortalamalarıyla benzer şekilde katkı vermesi beklenmektedir.”
Programda, 2024 yılı Haziran ayı itibarıyla başlayan dezenflasyon sürecinin sürdürülmesiyle tüketici fiyatları yıllık artış hızının 2025 yılı sonunda yüzde 17,5 olarak gerçekleşmesinin hedeflendiğine işaret edildi.
-İstihdam-
2025 yılında, öngörülen büyüme oranı çerçevesinde istihdamın bir önceki yıla göre 532 bin kişi artması bekleniyor. İşgücüne katılma oranının 0,5 puan artarak 2025 yılında yüzde 55,0 seviyesine ulaşacağı öngörülüyor.
Yıl genelinde işgücüne katılım ve nüfus artışı etkilerinin istihdam artışına baskın gelmesiyle işsizlik oranının yüzde 9,6 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
2025 yılında bir önceki yıla göre özel ve kamu kesimi tüketim harcamalarında sırasıyla yüzde 3,4 İle yüzde 2,3 oranlarında reel artış olması bekleniyor. Bu dönemde özel kesim sabit sermaye yatırımlarının yüzde 3,5, kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının ise yüzde 3,7 oranında reel olarak artacağı tahmin ediliyor. Böylece, toplam sabit sermaye yatırım harcamalarının reel olarak yüzde 3,5 artması öngörülüyor.
2025 yılı GSYH büyümesine; özel tüketim harcamalarının 2,6 puan, özel kesim sabit sermaye yatırım harcamalarının ise 0,8 puan katkı yapması bekleniyor. Bu dönemde, kamu kesimi sabit sermaye yatırım harcamalarının büyümeye katkısının 0,1 puan olması öngörülüyor. GSYH büyümesine net mal ve hizmet ihracatı katkısının ise 0,2 puan olacağı tahmin ediliyor.
Kamu harcanabilir gelirinin GSYH’ya oranının 2025 yılında 0,1 puan artarak yüzde 11,1 olarak gerçekleşeceği öngörülmektedir. Bu dönemde, kamu tasarruflarının milli gelire oran olarak yüzde 1,0 seviyesinde, kamu yatırımlarının ise yüzde 3,2 seviyesinde olması bekleniyor.
Programda şu bilgiler verildi:
“2025 yılında özel tasarrufların GSYH’ya oranının bir önceki yıla göre 0,2 puan artarak yüzde 26,8, özel yatırım harcamalarının ise 1,7 puan artarak yüzde 26,6 olması beklenmektedir. Bunun sonucunda özel kesim tasarruf-yatırım farkının GSYH’ya oranının yüzde 0,3 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir. 2025 yılında toplam yurt içi tasarrufların GSYH’ya oranının bu gelişmeler neticesinde yüzde 27,8, toplam tasarruf-yatırım farkının GSYH’ya oranının ise yüzde negatif 2,0 olması beklenmektedir.”
-Ödemeler Dengesi-
Programa göre, gezenflayon süreci kapsamında 2024 yılı içerisinde iç talebin zayıflaması sonrasında ithalat seviyesi gerilerken, buna ek olarak küresel ölçekte ticaret hacminde yükseliş eğilimi ve dış talepteki kısmî toparlanma sonrasında ihracatta ılımlı artış gerçekleşti. Hizmetler dengesi fazlası seyahat gelirlerindeki artışın devam etmesi sonucunda artışını sınırlı düzeyde devam ettirdi. Tüm bu gelişmeler sonucunda cari işlemler dengesinde önemli bir toparlanma eğilimi yaşandı. Emtia fiyatlarındaki dalgalı seyre rağmen enerji ithalatı yıl genelinde yatay bir seyir izlemiş, altın ithalatında ise geçen yılkı tarihi yüksek seviyelere göre düşüş eğilimi yaşandı.
Programda şöyle devam edildi:
“Yılın kalan aylarında jeopolitik gerilimler sonrasında emtia fiyatlarında dalgalanma ile iç talep gerçekleşmeleri cari işlemler açığında belirleyici olacaktır. Küresel ekonomik görünüme ilişkin projeksiyonlara bakıldığında, önümüzdeki dönemde ise dış talep koşullarının ihracat artışımızı destekleyecek şekilde gerçekleşeceği beklenmektedir. Ayrıca ikiz dönüşüm kapsamında atılacak adımlar ile hizmet ticareti potansiyelinin etkin kullanımı sonrasında mal ve hizmet ihracatı daha üst seviyelere çıkarılacaktır.
2025 yılında, ihracattaki artış eğiliminin devam etmesine rağmen ekonomik aktivitenin hızlanması sonucunda ithalatta da yukarı yönlü bir eğilim beklenmektedir. Bu kapsamda, dış ticaret açığının yükselmesi sonucunda 2025 yılında cari işlemler açığının bir miktar artacağı, sonraki yıllarında ise kademeli bir şekilde azalarak sürdürülebilir seviyelerde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Sürdürülebilir cari dengenin temini için makroekonomik hedeflere uyum gözetilerek ithalat bağımlılığın azaltılmasına yönelik uygulamalar hayata geçirilmeye devam edilecektir.
2025 yılında ihracatın (fob) yüzde 5,9 oranında artarak 279,6 milyar dolara, ithalatın (cif) ise yüzde 7,0 oranında artarak 369,0 milyar dolara ulaşması ve böylece dış ticaret açığının 89,4 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesi öngörülmektedir.
Bu dönemde ihracat ve ithalat fiyatlarının sırasıyla yüzde 1,2 ve yüzde 1,5 oranlarında artması beklenirken reel ihracatın ve ithalatın ise sırasıyla yüzde 4,6 ve yüzde 5,3 artacağı tahmin edilmektedir.
2025 yılında seyahat gelirlerinin 56,1 milyar dolar seviyesine yükselmesi, hizmetler dengesinin ise 55,3 milyar dolar fazla vermesi tahmin edilmektedir. Birincil gelir dengesinde 11,9 milyar dolar açık öngörülürken, ikincil gelir dengesinde 0,9 milyar dolar fazla beklenmektedir.
Söz konusu varsayımlar altında cari işlemler açığının 2025 yılında 28,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesi, böylece cari işlemler açığının GSYH’ya oranının ise yüzde 2,0 olması öngörülmektedir.”
