Kaliforniya eyaleti, fast food restoranlarında çalışan işçilere yönelik önemli bir asgari ücret artışı uygulamaya koydu. Eylül 2023’te kabul edilen yeni yasa ile ülke genelinde 60’tan fazla şubesi olan fast food restoranları, Nisan 2024 itibariyle çalışanlarına saatlik en az 20 dolar ödeme yapmakla yükümlü hale geldi. Bu düzenleme, eyaletteki yaklaşık 700.000 fast food restoran çalışanını doğrudan etkiledi.
Sektörden Gelen Tepkiler ve Tahminler
Yasa henüz yürürlüğe girmeden önce, Amerika genelinde bu düzenlemenin Kaliforniya’daki fast food restoran sektörünü olumsuz etkileyeceği yönünde uyarılar yapıldı.
Kasım 2023’te Good Morning America, McDonald’s ve Chipotle gibi zincirlerin müşterilerinin fiyat artışlarıyla karşı karşıya kalabileceğini belirtti. Nisan 2024’te aynı program, restoranların “ciddi gerçekliklerle” ve “yüklerle” karşılaşacağını öne sürdü.
El Pollo Loco’nun birkaç şubesinin sahibi olan bir işletmeci, çalışma saatlerinde %10’dan fazla kesinti yapması, menüleri sadeleştirmesi ve otomatik sipariş kioskları gibi yeni teknolojileri uygulaması gerektiğini ifade etti.
Wall Street Journal’ın Nisan 2024 tarihli bir makalesinde, yeni ücret düzenlemesinin yürürlüğe girmesinden sonraki iki haftalık veriler incelendi ve Kaliforniya’daki hızlı servis restoranlarının fiyatlarında %10’luk bir artış yaşandığı iddia edildi.
Gerçek Veriler ve Bulgular
Yasanın yürürlüğe girmesinden sonra, Shift Project tarafından Nisan ve Haziran 2024 arasında yapılan kapsamlı bir çalışma, sektördeki gerçek etkileri ortaya koydu. Saatlik çalışanları ve büyük firmaları inceleyen proje, artan işçilik maliyetlerini dengelemek için işverenlerin personel azaltma veya çalışma saatlerini kısaltma yoluna gitmediğini belirledi. Kaliforniya’daki fast food restoran çalışanlarının haftalık çalışma saatleri yaklaşık aynı kaldı ve personel eksikliği sorununun azaldığı gözlemlendi. Ayrıca, ücret artışlarının sağlık veya diş sigortası, ücretli hastalık izni veya emeklilik hakları gibi yan haklarda bir azalmaya yol açmadığı tespit edildi.
Fiyatlar konusundaki etkiler ise sınırlı kaldı. Institute for Research on Labor and Employment (IRLE) tarafından Uber Eats verileri kullanılarak yapılan ayrı bir çalışma, yeni asgari ücretin yürürlüğe girmesinden sonra fast food zincirlerindeki fiyatların yaklaşık %3,7 arttığını gösterdi. Bu, 4 dolarlık bir hamburger için yaklaşık 15 sentlik bir artış anlamına geliyor.
Sanayi Grubunun İddiaları ve Gerçekler
Haziran 2024’te, California Business and Industrial Alliance adlı bir lobi grubu, USA Today gazetesinde tam sayfa bir ilan yayınlayarak, 20 dolarlık asgari ücret nedeniyle hızlı servis sektöründe yaklaşık 9.500 iş kaybı yaşandığını iddia etti. Ancak bu iddianın gerçeği yansıtmadığı ortaya çıktı.
İlanda referans gösterilen veri, Nisan 2024’te Hoover Enstitüsü tarafından hazırlanan bir rapora dayanıyordu. Los Angeles Times’tan Michael Hiltzik’in belirttiği üzere, Hoover Enstitüsü raporu Mart 2024 tarihli Wall Street Journal makalesine dayanıyordu. Bu makalede, Eylül 2023 ile Ocak 2024 arasında Kaliforniya’daki fast food restoranlarında istihdamın %1,3 oranında veya 9.500 iş azaldığı belirtiliyordu.
Ancak bu veriler, yeni asgari ücret yürürlüğe girmeden önceki dönemi kapsıyordu. Sanayi temsilcileri, bu iş kayıplarının ücret artışına hazırlık amacıyla önceden yapıldığını öne sürdü. Daha büyük bir sorun ise Wall Street Journal’ın kullandığı verilerin mevsimsel olarak ayarlanmamış olmasıydı. Bureau of Labor Statistics (BLS) tarafından sağlanan veriler, her yıl Kasım ve Ocak ayları arasında insanların tatil dönemlerinde aileleriyle vakit geçirmesi ve evde yemek pişirmesi nedeniyle fast food restoranlarında istihdamın hafifçe düştüğünü gösteriyor. Bu nedenle, istihdamın bu dönemde düşmesi ücret artışıyla ilişkilendirilemez.
Mevsimsel olarak ayarlanmış veriler incelendiğinde, Kaliforniya’daki fast food restoranlarında istihdamın ilan edilen dönemde binlerce iş artışı gösterdiği görülüyor. Daha güncel veriler de bu eğilimin devam ettiğini doğruluyor.
BLS verilerine göre, Ağustos 2024’te fast food sektöründe istihdam edilen kişi sayısı 748.600 olarak kaydedildi. Bu, ücret artışı yasasının imzalanmasından önceki son ay olan Ağustos 2023’e göre %1,9’luk bir artış anlamına geliyor.
Yanıltıcı Bilgiler ve Örnekler
Restoran endüstrisinin, ücret artışının etkilerine dair sunduğu yanıltıcı örneklerden biri de Rubio’s zinciri oldu. California Business and Industrial Alliance’ın ilanında, Rubio’s’un “artan maliyetler” nedeniyle Kaliforniya’da 48 şubesini kapatmak zorunda kaldığı ima edildi. Ancak belirtilmeyen nokta, şirketin özel sermaye firması Mill Road Capital tarafından satın alındıktan sonra 70 milyon doları aşan borç yükü altında kaldığı ve bu nedenle iflas başvurusunda bulunduğuydu.
