- Yeni veriler keskin ekonomik yavaşlamaya işaret ediyor
- Petrol fiyatlarındaki düşüş yeni riskler doğuruyor
- Savunma dışındaki sanayi sektörleri duraklıyor
- Merkez Bankası üzerindeki faiz indirme baskısı artıyor
Son ekonomik verilere göre, Rus ekonomisi son aylarda keskin bir şekilde yavaşladı ve eğer petrol fiyatlarındaki düşüş ile küresel piyasa çalkantıları devam ederse daha büyük bir riskle karşı karşıya kalabilir.
Ukrayna’daki üç yıldır süren savaş nedeniyle yapılan harcamalarla desteklenen Rusya’nın büyümesi son iki yılda %4’ü aşmıştı. Ancak, diğer birçok sektördeki iş gücü eksikliği, ücret-fiyat sarmalına yol açarak enflasyonu %10’un üzerine çıkardı.
Buna karşılık, Merkez Bankası politika faizini %21’e çıkararak 2000’li yılların başından bu yana en yüksek seviyeye ulaştırdı. İş dünyası liderleri bu durumun yatırımları boğduğunu söyleyerek tepki gösterdi. Bu sırada, Rusya’nın ana ihracat kalemi olan petrolün fiyatı da düşüşte.
Geçen hafta yayımlanan verilere göre, Ocak ayında %3 olan yıllık GSYH büyümesi Şubat ayında %0,8’e gerileyerek Mart 2023’ten bu yana en düşük seviyeye indi. Ulaşımdan toptan ticarete ve maden çıkarımına kadar birçok sektör bu düşüşe öncülük etti. Sanayi üretimi ise %2,2’den sadece %0,2’ye geriledi.
Ekonomistler, Şubat ayının geçen yıldan bir gün daha kısa olmasına rağmen yavaşlamanın belirgin olduğunu söyledi. Raiffeisenbank analistleri bir araştırma notunda, “Sanayi sektörlerinin önemli bir kısmındaki bozulma kalıcı hale geliyor. Yavaşlamanın işaretleri giderek güçleniyor,” ifadelerini kullandı.
Yüksek faiz oranları, iş gücü eksikliği, savunma sektörü dışındaki üretim kapasitesinin yetersizliği ve Batı yaptırımlarının sürmesi, bu düşüşün başlıca nedenleri arasında gösteriliyor.
Yavaşlama, aynı zamanda petrol fiyatlarındaki gerilemeyle daha da derinleşecek gibi görünüyor. ABD Başkanı Donald Trump’ın ithalat tarifelerinin küresel bir durgunluğu tetikleyeceği yönündeki endişeler nedeniyle petrol, Nisan 2021’den bu yana en düşük seviyelerine indi.
DURAKLAMA SÜRÜYOR
4 Şubat’ta hükümetle yapılan bir toplantı için ekonomi bakanlığı ve Merkez Bankası tarafından hazırlanan raporlar — ABD’nin geniş kapsamlı tarifeleri duyurmasından haftalar önce — zaten düşen petrol fiyatlarını, bütçe kısıtlamalarını ve artan kurumsal borç sorununu ekonomik riskler arasında göstermişti.
Bakanlık raporunda, enflasyon kontrol altına alınmadan önce teknik bir resesyona girme ihtimalinin arttığı ve yüksek faizlerin neden olduğu kredi ve yatırım yavaşlamasının gelecekteki büyümeyi baltalayacağı belirtiliyor.
Son veriler, yalnızca askeri üretimle ilişkili sektörlerin ya da yaptırım uygulanan ithalatların yerini almayı hedefleyen sektörlerin hâlâ büyüdüğünü gösteriyor.
Tüketici talebi de — genel büyümenin başlıca sürükleyicilerinden biri — yavaşladı. Perakende satışlar Ocak ayında %5,4 artarken, Şubat ayında sadece %2,2’lik bir artış gösterdi.
T-Bank Başekonomisti Sofya Donets şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu, gelirler artmaya devam etse de tüketimin gerçek itici gücünün zayıfladığının bir başka göstergesi. Tüketici talebinde artık bir doyum noktasına ulaşıyoruz.”
Ayrıca, Rusya yeni ABD ithalat tarifelerinden muaf tutulmuş olsa da, Trump Moskova’nın Ukrayna’da ateşkese yönelik daha fazla adım atmaması halinde petrol satış kapasitesini daha da kısıtlamayı amaçlayan yeni yaptırımlar uygulamakla tehdit etti.
RESESYONA BENZER DURUM
Batılı markaların 2022’de piyasadan çekilmesinin ardından rekor hızla toparlanan otomobil satışları, 2024’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %25, yalnızca Mart ayında ise %46 azaldı.
Pek çok ekonomist tarafından yakından izlenen demiryolu yük taşımacılığı, Mart ayında %7,2 ve ilk çeyrek genelinde %6,1 oranında düştü. Bu düşüş, petrol, tahıl ve metaller gibi kilit ihraç ürünlerinin taşımalarını da içeriyor.
S&P Global satın alma yöneticileri endeksi, Mart ayında imalat sektöründe sert bir daralma olduğunu gösterdi. Üretim hacimleri ve siparişlerdeki düşüş, zayıf iç ve dış talep nedeniyle 2022 seviyelerine geriledi.
Reuters’ın geçen ay yaptığı bir ankette, ekonomistler 2025’te GSYH büyümesinin 2024’teki %4,1’den %1,7’ye düşeceğini öngördü. Ekonomi Bakanlığı 2025 için %2,5 büyüme tahmin ederken, Merkez Bankası tahminleri %1-2 arasında değişiyor.
Başkan Vladimir Putin, geçen ay ekonomi yetkililerine, uyguladıkları sıkı para politikasıyla Rus ekonomisini “kriyo terapi odasında dondurmamaları” gerektiğini söyledi. Bu açıklama, birçok analist tarafından faiz indirimi çağrısı olarak yorumlandı.
Expert RA derecelendirme ajansından analist Anton Tabakh ise şunları söyledi:
“Gecikme ölüm değildir, ama resesyona benzer.”
