Şimşek çaktığında sanki gök patlıyormuşçasına bir gümbürtü duyarız. “Gök gürültüsü” dediğimiz bu gümbürtü, ne olduğuna anlam veremeyen hayvanlar başta olmak üzere kimileri için korkutucu olabiliyor.
Sahiden, o esnada tam olarak ne oluyor da böylesine kuvvetli bir gümbürtü sesi ortaya çıkıyor? Bilimin ışığında açıklayalım.
Şimşek çaktığında duyulan gürültünün kaynağını anlamamız için önce sürecin nasıl oluştuğunu anlamamız gerekiyor.
Şimşek, bulut içinde veya bulut ile yer arasında oluşan büyük miktarda elektrik yükü farkının aniden boşalmasıyla oluşuyor.
Şimşek esnasındaki boşalma, çok hızlı bir şekilde, yaklaşık 30.000°C’ye kadar çıkabilen sıcaklıklar oluşturuyor. Bu sıcaklık yükselmesi o kadar ani ve yüksek ki, elektrik boşalmasının geçtiği hava moleküllerini plazma hâline getiriyor ve şimşeği meydana getiriyor.
Sıcaklık, havayı genişletiyor.
Ortaya çıkan fazla sıcaklık, şimşeğin geçtiği kanal boyunca havayı bir anda genişletiyor. Bu genişleme çok hızlı olduğundan hava, yoğun bir basınç altında sıkışıyor ve “basınç dalgası” oluşuyor.
Böylece çevreye doğru hızla yayılan bir şok dalgası ortaya çıkıyor. Şok dalgası, ses hızıyla (yaklaşık 343 m/s) hareket ediyor ve biz bu dalgayı “gök gürültüsü” olarak duyuyoruz.
Gök gürültüsünü farklı şekillerde duymamızın da sebepleri var.
Gök gürültüsü kimi zaman kısa sürüyor, kimi zaman uzun sürüyor, kimi zaman şiddetli bir gümbürtü oluyor, kimi zaman ise daha az şiddetli bir ses çıkıyor. Bu durum, ses dalgalarının atmosferde yayılırken karşılaştığı yüzeylerden (bulutlar, dağlar, binalar) kaynaklı.
Ses dalgaları, bu engellerden yansıyarak farklı açılardan tekrar tekrar kulağımıza ulaşıyor ve farklı uzunluklarda, düşük veya yüksek frekanslarla duyulabiliyor. Böylece gök gürültüsünü farklı seslerde duyuyoruz.
