Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) eylül sonu itibarıyla toplulaştırılmış aylık verilerine göre yurt içi yerleşiklere ait toplam mevduat, son bir yılda yüzde 33,6 oranında 4,2 trilyon lira artarak 16 trilyon 510,1 milyar liraya ulaştı. Bunun 10 trilyon 723,2 milyarını TL cinsi, 5 trilyon 786,9 milyar liralık bölümünü ise döviz cinsi mevduatlar oluşturdu.
Son bir yılda TL mevduatlar cari olarak yüzde 40,3 artış kaydederken, döviz mevduatının kur farkı da dahil TL cinsi tutarındaki nominal büyüme yüzde 22,8’de kaldı.
Son bir yılda TÜFE bazında yüzde 49,38 olan enflasyonla indirgendiğinde ise “reel” bazda TL mevduat hacminde yüzde 6,1, döviz mevduatı hacminde yüzde 17,8 ve toplam mevduat hacminde yüzde 10,6 daralma yaşandığı belirlendi. Eylül 2023 sonunda toplam mevduat hacminin yüzde 38,1’ini oluşturan döviz tevdiat hesaplarının payı son bir yılda 3 puan düşerek yüzde 35,1’e indi.
MEVDUATIN YARISI İSTANBUL’DA
Türkiye nüfusunun yüzde 18’inin yaşadığı İstanbul, sanayi, hizmetler, ticaret, finans, gümrük ve benzeri sektörlerce yaratılan milli gelir bakımından diğer il ve bölgelerle arasındaki gelişmişlik uçurumuna paralel biçimde bankacılık sektöründeki toplam mevduat hacminin de yaklaşık yarısına sahip durumda. Eylül sonu itibarıyla toplam yurt içi mevduatın yüzde 44,2 oranındaki 7 trilyon 304,8 milyar lirası, bu ilde yaşayanlara ait.
İstanbul, 6 trilyon 684,1 milyar lira ile toplam yurt içi TL mevduatın yüzde 43,7’sine ve 2 trilyon 620,7 milyar lira ile de döviz mevduatının yüzde 45,3’üne sahip. İlin toplam mevduatının yüzde 35,9’u döviz cinsinden.
Toplam mevduat hacminde İstanbul’u 2 trilyon 330 milyar lira ve yüzde 14,1 payla Ankara izliyor. İstanbul’un mevduat hacminde önemli oranda ticari mevduat yer alırken, Ankara’da ise kamu mevduatı hacmi büyütüyor.
Ankara’nın mevduat hacminde dövizin payı yüzde 31,7 düzeyinde kalıyor. Yurt içi mevduatta 930,6 milyar lira ile üçünü sıradaki İzmir’in payı yüzde 5,6. Üç büyük ili 561,8 milyar liralık mevduatı ile Antalya, 444,7 milyarla Bursa izliyor.
342,6 milyarlık mevduatla Kocaeli, 258,5 milyarla Adana, 241,7 milyarla Muğla, 229,2 milyarla Konya, 226,5 milyar lira ile Mersin en fazla mevduata sahip ilk on il arasında yer alıyor. Yurt içi mevduatın yüzde 78 oranındaki yaklaşık 13 trilyon liralık bölümü bu on ilde bulunuyor. En az mevduata sahip illerin başında ise Bayburt geliyor.
Nüfusu 50 bine yaklaşan bu ilin bankalardaki toplam mevduatı eylül sonu itibarıyla sadece 4 milyar lira. Ardahan 5,7 milyar, Kilis 6,5 milyar, Hakkâri 6,7 milyar ve Gümüşhane 9 milyar lira ile en az mevduata sahip illerin başında geliyor.
EN “DOLARCI” İL AKSARAY
Dünya’dan Naki Bakır’ın haberine göre, toplam mevduatı içinde dövizin payı en yüksek il olan Aksaray, son bir yılda daha da yükselen oranla birinciliğini sürdürdü.
Eylül sonu itibarıyla Aksaray’ın 50,2 milyar lira olan toplam mevduatının yüzde 49,3’ünü döviz hesapları oluşturdu. Aksaray’ın mevduatında dövizin payı bir yıl önce yüzde 48,9 düzeyinde bulunuyordu. Buna göre mevduatta dövizin payı ülke genelinde düşerken bu ilde arttı.
Mevduatta dolarizasyon oranında bu ili yüzde 48,2 ile Bingöl, yüzde 47,2 ile Elâzığ, yüzde 46,3’le Karaman, yüzde 46,1’le Bayburt izledi. Yozgat yüzde 46, Nevşehir yüzde 45, Kütahya yüzde 44,4, Gümüşhane yüzde 44,1 ve Çorum yüzde 42,9’la mevduatında dövizin payı en yüksek ilk on il arasında yer aldı.
EN YÜKSEK ORAN MARMARA’DA
Eylül sonu itibarıyla toplam yurt içi mevduatta en büyük paya İstanbul’un yanı sıra Kocaeli ve Bursa gibi ilk ondaki illerin de yer aldığı Marmara bölgesi sahip bulunuyor.
Marmara bölgesinin, eylül sonu itibarıyla 8 trilyon 598,8 milyar lira olan mevduat hacminin 5 trilyon 502,8 milyarını TL, 3 trilyon 96 milyarını döviz cinsi mevduatlar oluşturuyor.
Toplam yurt içi TL mevduatın yüzde 51,3’ü, döviz mevduatının yüzde 53,5’i ve toplam mevduatın yüzde 52,1’i bu bölgede. Yurt içi mevduatın dağılımında Marmara’yı yüzde 18,9 payla İç Anadolu, yüzde 10,7 ile Ege, yüzde 8,6 ile Akdeniz, yüzde 4,6 ile Karadeniz, yüzde 2,6 ile Güneydoğu ve yüzde 2,4’le Doğu Anadolu izliyor.
Marmara, son bir yılda oranı 1,2 puan gerilemekle birlikte mevduattaki dolarizasyonda da yüzde 36 ile başı çekiyor. Son bir yılda tüm bölgelerde gerileyen bu oran eylül sonu itibarıyla Akdeniz’de yüzde 35, Doğu Anadolu’da yüzde 34,7, İç Anadolu’da yüzde 34, Karadeniz’de yüzde 33,9, Ege’de yüzde 33,4, Güneydoğu bölgesinde yüzde 32,8 düzeyinde oluştu.
İSTANBUL-ŞIRNAK FARKI 22 KAT
İstanbul, kişi başına düşen ortalama mevduat miktarında yaklaşık 467 bin TL ile 81 il içinde ilk sırada yer alıyor. Bu ili, kişi başı 401,5 bin liralık kişi başına ortalama mevduatla, önemli oranda kamu mevduatının da bulunduğu Ankara, 226,5 bin lira ile Muğla, yaklaşık 208 bin lira ile Antalya ve İzmir izliyor. Daha sonra 163 bin lira ile Kocaeli, 147 bin TL ile Kastamonu, 138 bin lira ile Bursa ve Aydın ve 135 bin TL ile Edirne geliyor. Kişi başına mevduat miktarı en düşük il ise yaklaşık 21 bin TL ile Şırnak. Buna göre İstanbul’da kişi başına ortalama mevduat miktarı Şırnak’ın 22 katı düzeyinde bulunuyor. Kişi başına en az mevduatı olan diğer iller ise 23 bin TL ile Hakkâri, 25 bin TL ile Muş ve Ağrı ve 26 bin TL ile Şanlıurfa.
KİŞİ BAŞI MEVDUATTA BÖLGESEL UÇURUM
Eylül 2024 sonu itibarıyla Türkiye genelinde kişi başına ortalama 125,6 bin lira TL mevduat, 67,8 bin lira döviz mevduatı ve 193,4 bin lira toplam mevduat düşüyor. Marmara bölgesi kişi başına 208,3 bin lira TL mevduat, 117,2 bin lira döviz mevduatı ve 325,6 bin lira toplam mevduatla ilk sırada yer alıyor. Kişi başına düşen mevduat miktarında bu bölgeyi 228,4 bin lira ile İç Anadolu, 161,2 bin lira ile Ege, 130,7 bin lira ile Akdeniz, 94,9 bin lira ile Karadeniz, 66,6 bin lira ile Doğu Anadolu ve 45,6 bin lira ile Güneydoğu izliyor. Kişi başına ortalama (toplam) mevduat miktarının en yüksek olduğu Marmara ile bu miktarın en düşük olduğu Güneydoğu arasında 7 katlık fark bulunuyor.
patronlardunyasi.com
