Türkiye Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi (TEBA)’nin Kasım ayına sonuçlarına göre hanehalkı enflasyon beklentilerindeki katılık devam ediyor.
• Ekim 2024 itibarıyla yıllık enflasyon beklentisi: %107 (Önceki ay %109)
• Yıl sonu enflasyon beklentisi: %92 (Önceki ay %94)
• Ekim 2025’e kadar olan 12 aylık dönemde enflasyon beklentisi: %96 (Önceki ay %96)
TEBA enflasyon beklentileri Ekim ayında yıllık ve yıl sonu enflasyon beklentilerinde Eylül ayındaki düşüş eğilimini devam ettirmiştir. 12-ay ileriye yönelik enflasyon beklentileri bir önceki aya göre sabit kalmıştır.
Enflasyon beklentilerini şekillendiren faktörler
Bu ayki ankette katılımcıların enflasyon beklentilerini hangi kriterlere göre oluşturduklarına dair bir soru yer almıştır. Beklenti oluşumunda en belirgin faktörün katılımcıların kendi tecrübe ettikleri fiyatlar olduğu gözlenmektedir. Bu bulgu Eylül anketinde elde edilen sonuçları teyit etmektedir. Döviz kurunun seyrine dair beklentilerin de enflasyon beklentilerini şekillendirmede önemli bir rol oynadığı ifade edilirken, ekonomi yönetimine ait yorumların etkisinin daha sınırlı olduğu gözlenmektedir. Keza son dönemde gündemde olan kamuda tasarruf konusunun görece ağırlığının da oldukça düşük olduğu, katılımcıların sadece %8’inin bu faktörü not ettiği göze çarpmaktadır.
Enflasyon beklentileri tüketici davranışlarını nasıl etkiliyor?
Ankette yer alan bir diğer soru, enflasyon beklentilerinin hanehalkı davranışını ne şekilde etkilediğine dair bilgi sunmaktadır. İktisat literatüründe, enflasyon beklentilerinin talebi ne şekilde etkilediğine dair yapılan ampirik çalışmalar her iki yönde de bulgular içermektedir. Enflasyon beklentisi düştüğünde reel gelirin artacağı beklentisinin baskın çıktığı ortamlarda dayanıklı tüketim malları harcamalarının arttığı tespit edilmiştir. TEBA anketinde ise bunun tam tersi bir davranışla enflasyon beklentisi arttığında harcama talebinin öne çekildiğine dair bulgular yer almaktadır. Anket katılımcılarının önemli bir bölümü enflasyon beklentilerinin artması durumunda bozulmayacak ürünlerin stoklanması, dayanıklı tüketim mallarına olan talebin artması ve daha çok borçlanma şeklinde davranış tercihlerini belirtmişlerdir.
Bu davranış, enflasyonda beklenen artışa paralel olarak reel ücretlerdeki azalma beklentisi ile
tutarlıdır. İlave olarak, enflasyonda beklenen artışın tasarruflardaki reel getiri beklentisini
düşürmesi durumunda da talebin öne çekilmesi ekonomik teori ile tutarlıdır.
Demografik kırılımlara göre inceleme
Bu bölümde 12-ay ileriye yönelik hanehalkı enflasyon beklentileri bazı demografik özelliklerine göre incelenmiştir.
Görüşülen kişilerin çalışma durumuna göre bir inceleme yapıldığında, geçmiş aylara ait
anketlerde 12-ay ileriye yönelik enflasyon beklentisi en yüksek olan emekli grubunun beklentilerinin bu ayki ankette diğer çalışma gruplarına yakınsama gösterdiği gözlenmektedir.
